Tag Archief van: scholing

Verdwenen kennis, daar heeft niemand iets aan

Wat doe je als reguliere opleidingen geen aandacht (meer) besteden aan een vakspecialisme waar jouw bedrijf juist veel behoefte aan heeft? Dan ontwikkel ik dat maar zelf, bedacht Nicol van Hoof, eigenaar van Van Eijk Transmissie. Samen met een aantal partners voorkomt zij daarmee dat kennis over tandwielen langzaamaan verdwijnt.


Bekijk de video om snel een idee van dit MKB!dee te krijgen.

“Bij Van Eijk Transmissie maken we tandwielen en aandrijfcomponenten op klantspecificaties. Tandwielen zijn een echte nichemarkt; er zijn niet veel bedrijven die deze kennis in huis hebben.  Tandwielengineering is echter ook een vak dat op scholen niet meer wordt onderricht. Het is een discipline die langzaamaan verdwijnt. Wij hebben daar als bedrijf al heel lang last van. Jeroen is bij ons de enige medewerker die deze specifieke vakkennis nog in huis heeft. Gelukkig is hij in ruim 25 dienstjaren nauwelijks ziek geweest, maar dit maakt mijn bedrijfsvoering op dit specifieke terrein natuurlijk wel kwetsbaar. We zijn als het ware van elkaar afhankelijk.

Tandwielcursus
De kennis die Jeroen heeft, zit verstopt in zijn hoofd. Hij is een rasechte techneut die zijn kennis niet goed kan overdragen aan zijn collega’s. De druk die op hem ligt, is daardoor behoorlijk groot. Telkens als een klant een vraag over tandwielen heeft, wordt hij erbij gehaald. Regelmatig heb ik vacatures geplaatst om iets aan deze situatie te veranderen, maar dan reageert daar niemand op. Ik heb zelfs al eens het ROC en Techlab (niveau 4 ROC) gevraagd of zij boekjes hebben met kennis over tandwielen. Of dat zij eventueel een tandwielcursus zouden willen ontwikkelen voor mijn eigen personeel. Maar zonder resultaat.

Digitale leermodules
Met behulp van een werktuigbouwkundige en een designer heb ik een tijdje terug een aandrijfkast ontworpen, een planetair stelsel met daarin allerlei mechanische aandrijftechnieken. Om zo aanschouwelijk te maken wat tandwielen zoal kunnen. Maar dan is er nog steeds iemand nodig die daar tekst en uitleg bij kan geven. In mijn zoektocht naar een oplossing kwam ik in contact met Roy van Bussel van Craft Education. Hij stelde voor om de beschikbare kennis over tandwielen in mijn bedrijf vast te leggen in leermodules. Voor intern en extern gebruik. Ook Metaalunie reageerde enthousiast op dit plan. Inzet was om de externe modules uiteindelijk te gaan delen via het Knowlegde Sharing Centre. Samen hebben we daarvoor een MKB!dee ingediend, met de Metaalunie als penvoerder.

Kennis aftappen
We bedachten dat we allereerst alle kennis over tandwielen van Jeroen moesten aftappen. Hij had daar ook wel oren naar, want hij vond dat er best een behoorlijk grote druk op zijn schouders rustte. Elke dinsdagmiddag is hij daarvoor aan tafel gaan zitten met Craft Education. De kennis is als het ware uit zijn hoofd gehaald en doorvertaald naar e-learningmodules en naar een leerboek.

Daarbij hebben we wel een onderscheid gemaakt tussen tandwielkennis die wij vanuit concurrentieoverwegingen in huis willen houden en kennis die de rest van de wereld ook mag weten. Jeroen had daar vooraf ook vragen over: wat mag ik wel en wat mag ik niet vertellen? Ik heb hem gezegd: ‘Praat vrijuit. Je kunt het niet fout doen’. Met Craft heb ik uiteraard wel van tevoren goede afspraken gemaakt hoe we die scheiding van kennis gaan maken en die afspraken ook contractueel vastgelegd.

In de testfase
De modules voor extern hebben we inmiddels klaar en zijn in de testfase. Vijf van mijn medewerkers zijn al op cursus geweest. Zij hebben de modules doorlopen en getest. Binnenkort gaan nog zestien andere medewerkers hetzelfde doen. Voor het interne stuk, met de bedrijfsspecifieke informatie moeten we nog wel wat extra diepgang aanbrengen, vooral qua informatie over het maakproces. Zodra dat gebeurd is plaatsen we de ontwikkelde Basiscursus tandwielen op het kennisplatform van het Knowledge Sharing Centre. Daarnaast hoop ik uiteraard dat de leermodules die wij ontwikkeld hebben worden opgenomen in leerprogramma’s van opleidingen. Om dat te stimuleren willen we alle ROC’s uit de buurt de aandrijfkast aanbieden met een leerboek van ons.

Vermarkten
Het geld dat wij kregen via MKB!dee kwam goed uit. De gesprekken die Jeroen had met Craft, om zijn kennis te spuien, was ineens betaald. We moesten Jeroen wel elke dinsdagmiddag missen, wat niet echt fijn was voor het bedrijf. Maar daarvoor in de plaats krijgen we in de toekomst een hoop terug. De subsidie heeft weliswaar niet alle kosten gedekt, maar heeft wel gezorgd dat het proces versneld kon worden. Om de kennis ook voor de toekomst te kunnen blijven aanbieden en up to date te houden, kijken we met Craft naar vormen om er commercieel ook nog iets aan te verdienen, om de modules te vermarkten. Want zo’n boek moet natuurlijk wel gedrukt worden en het platform met leermodules vraagt om onderhoud. Het geld is echter op. En ik wil me graag inzetten voor het algemeen belang, maar als dat te groot wordt en als dat dan gaat klemmen, dan gaat de rem erop.

Methode uitrolbaar
De methode die wij hebben toegepast is in mijn optiek heel goed uitrolbaar naar meer vakgebieden in onze sector. Denk aan walsen, vonken en hoe we moeten omgaan met koelvloeistoffen. Stuk voor stuk kennisgebieden die op opleidingen niet meer onderricht worden. Slimme combinaties van bedrijfsleven en opleidingen kunnen dat weer oppakken. Ons project is misschien een mooie aanzet voor. Als we niet oppassen verdwijnt er namelijk veel kennis, en dat is zonde. Want vergeten kennis, daar heeft uiteindelijk niemand iets aan.”

CodyCody: antwoord op behoefte aan vakmensen

‘On the job’ hulp krijgen bij het schrijven van software-code? Snel nieuwe vakkennis opdoen en ervaringen uitwisselen met vakgenoten? Dat kan via het online kennis- en leerplatform ‘CodyCody’, denkt Wim Goes van Valori. Het doel: software-ontwikkelaars ondersteunen in hun IT-bouwmeesterschap.


Bekijk de video om snel een idee van dit MKB!dee te krijgen.

“We stevenen met elkaar af op een steeds groter wordende kloof tussen wat software-ontwikkelaars kunnen en wat van hen gevraagd wordt. De kwaliteit van wat zij maken blijft vaak achter. Tegelijkertijd vragen we steeds meer van onze systemen, en wordt kwalitatief goede software maatschappelijk gezien relevanter omdat we meer van die systemen afhankelijk zijn. Er is dus sprake van een groeiende mismatch. Belangrijke oorzaak is dat de vraag naar ICT en software-ontwikkeling een enorme vlucht heeft genomen. Dusdanig dat er schaarste op de arbeidsmarkt is ontstaan. Ontwikkelaars die er nog wel zijn hebben het zo druk met de waan van de dag dat zij nauwelijks toekomen aan bijscholing en hun vakmatige ontwikkeling.”

Online knowledge platform
“Bij Valori denken we dat het vanuit maatschappelijk perspectief heel belangrijk is om deze beroepsgroep op een passende manier een handje te helpen. Via coaching on the job, waarbij we teams actief ondersteunen en direct feedback geven als zij software ontwikkelen. Wij signaleren namelijk dat veel ontwikkelaars niet goed genoeg leren hoe zij kwalitatief goede software moeten maken, dat ze onvoldoende weten over goed programmeren. Dat komt omdat een lerende cultuur bij deze groep, gezien de druk waaronder zij moeten werken, een lagere prioriteit krijgt. Maar ook omdat deze beroepsgroep noodgedwongen flink groeit met zij-instromers die vaak hooguit een paar maanden een Java-cursus hebben gevolgd. Wij bedachten een MKB!dee om hen beter te maken in hun vak: ‘CodyCody’, een aanpak inclusief een online kennis- en leerplatform om zo een boost te geven aan IT-bouwmeesterschap.”

Scorekaarten
“We zijn begonnen om een Shared Mental Model op te stellen: een vertrekpunt waarin duidelijk omschreven staat wat vanuit vakmatig perspectief goede software is. Zie het als een meetlat met criteria, waar je elke ontwikkelde regel code langs kunt leggen. Een generiek model dat uit veel verschillende onderdelen bestaat. Zo is het bijvoorbeeld belangrijk om codes te ontwikkelen die anderen kunnen begrijpen. Dan helpt het bijvoorbeeld al als je een maximale regellengte afspreekt. Wij hebben per deelaspect kennis ontwikkeld die ontwikkelaars kan helpen, verzameld in wat wij ‘CodyCollege’ noemen. Met daaraan gekoppeld metingen om de voortgang per deelnemer te toetsen. Via goal setting gaan we vervolgens aan de slag. Scorekaarten laten zien hoe ontwikkelaars daadwerkelijk groeien in hun vak.”

Het leven erin brengen
“Om die basis echt goed neer te zetten, dat was een fikse worsteling. Want wat is goed en wat is niet goed? Zitten er dubbelingen in de definities en uitwerkingen? Daar hebben we ons behoorlijk op verkeken. We hadden een sessie van een aantal dagen op de hei nodig om daar uiteindelijk uit te komen. Het resultaat is gelukkig wel dat die basis nu ook echt staat. Ook hebben we dit jaar een set aan scorekaarten ontwikkeld en is het online leerplatform nagenoeg klaar. Nu moeten we alleen op verschillende kennisonderdelen nog content ontwikkelen. Deels moeten we dat materiaal nog schrijven. Vervolgens is het zaak om het leven erin te brengen. Zodat er daadwerkelijk sprake is van kennisdeling. Zodat vakmensen ook echt ervaringen gaan uitwisselen via het platform, discussies starten en waar nodig feedback krijgen van een coach.”

Van IT- naar HR-managers
“Het is nog niet eenvoudig om ons systeem verkocht te krijgen aan het mkb. Onze eerste gedachte was om ‘CodyCody’ op de markt te brengen via IT-managers. Zij zijn immers gebaat bij lerend personeel, redeneerden wij. Maar tot nu toe hebben we langs die weg niet veel respons gekregen. Dus hebben we onlangs een shift gemaakt en zijn we ons meer gaan richten op HR-managers. Vanuit de gedachte dat ontwikkeling van jouw vakmanschap een boost kan geven aan jouw carrière. Daar hebben we inmiddels een paar gesprekken over gevoerd, maar het is nog te vroeg om daar conclusies aan te verbinden.”

Nieuwe doelgroep studenten
“Intussen onderzoeken we ook nog een geheel ander spoor. Stel dat we toekomstige ontwikkelaars op hogescholen en universiteiten aan ‘CodyCody’ weten te binden? Dat iedere student gedurende de opleiding om niet gebruik mag maken van het kennis- en leerplatform en scorecards krijgen van de code die ze tijdens de opleiding maken. Na verloop van tijd zouden gebruikers dan uiteraard wel moeten overgaan op een abonnement. Als we dat doen, dan is onze doelgroep ineens de individuele ontwikkelaar en dus niet meer de IT- of de HR-manager. Daar zijn we nog niet helemaal uit.”

Veilige leeromgeving
“Uiteraard hebben we ‘CodyCody’ inmiddels uitgebreid getest en de reacties zijn lovend. Beginnende ontwikkelaars zeggen: ‘Dit had ik tijdens mijn studie willen hebben’. Ook vinden zij het een meerwaarde dat zij dankzij ‘CodyCody’ bij sollicitaties hun vakskills echt kunnen onderbouwen. Daar staat tegenover dat sommigen wat huiverig zijn als het gaat om de mogelijkheid om voortgang en prestaties te meten op individueel niveau. De angst bestaat dat het dan in organisaties weleens gebruikt zou kunnen worden als managementtool, om individuele medewerkers of afdelingsmanagers af te rekenen op hun resultaten. Mijn antwoord daarop is dan steeds: laten we beginnen op het niveau van het systeem, dan van het team en pas daarna individueel. Of je dat laatste moet doen hangt echter zeker ook van het management af: zijn de leidinggevenden in staat om een veilige leeromgeving te creëren? Als het antwoord ‘ja’ is kan ‘CodyCody’ absoluut bijdragen aan meer IT-bouwmeesterschap.” 

Opknippen van leerstof stimuleert leren

Hoe geef je vorm aan de scholingsbehoefte bij mkb bedrijven als medewerkers daar niet erg warm voor lopen? De methode ‘Een leven lang 2 x 20 minuten leren’ kan helpen, denkt Roland Hollaar van De Techniekschool in Woerden. “Het is nodig, laagdrempelig en effectief.”

Bekijk de video om snel een beeld van dit MKB!dee te krijgen.

“Veel technici met een mbo-achtergrond zijn opgeleid met een accent op handvaardigheid. Ze leerden op traditionele wijze onderdelen te vervaardigen en systemen op te bouwen. Maar in heel veel technische beroepen is dat tegenwoordig minder belangrijk. Onderdelen worden vervaardigd op geautomatiseerde machines. Montage, assemblage en installatie is dankzij gereedschap en doorontwikkelde componenten veel gebruiksvriendelijker geworden. Maar moderne systemen vragen veel meer inzicht in zaken als automatisering, besturing en elektrotechniek en juist daar zit een grote scholingsbehoefte onder bestaand mkb-personeel. Bij Terberg Benschop, een bedrijf dat terminal trekkers bouwt – een compacte vrachtwagen die in havens rondrijdt – zien ze die verschuiving ook. De trekker is steeds complexer geworden. Vroeger kon je zo’n wagen na tien keer uit je hoofd assembleren. Tegenwoordig is dat onmogelijk.”

Grote scholingsbehoefte
“Veel bedrijven in het technisch mkb hebben, gezien de voortgaande automatisering, een grote scholingsbehoefte. Hun medewerkers moeten bij blijven, willen zij op termijn de boot niet missen. Maar zij hebben daar niet altijd zin in. Vaak betekent dat namelijk dat zij in hun vrije tijd, na het avondeten, de lesbanken in moeten. Vervolgens stuiten ze op een docent die in een zo kort mogelijke tijd zoveel mogelijk kennis wil overbrengen. Als er dan tien procent van de overgedragen kennis blijft hangen, dan is dat eigenlijk al veel. Weinig effectief dus.”

Leerstof opknippen
“Samen met Terberg Benschop en De Werkunie, dat zich bezighoudt met werving en selectie van technisch personeel, bedachten wij een methode om het leren in het technisch mkb aantrekkelijker te maken. Want wat als we scholing gaan opknippen in kleine, behapbare stukjes? Met opgaven waar deelnemers ongeveer twintig minuten per keer zoet mee zijn? Opgaven die zij heel eenvoudig tussendoor thuis kunnen doen, op momenten die zij zelf kiezen? Met telkens een succesbeleving als dat achter de rug is?”

Start met tekeninglezen
“In de uitwerking van ons plan hebben we een splitsing gemaakt. We spraken af dat de Werkunie en De Techniekschool – die zich bezighoudt met scholing van de uitzendkrachten van de Werkunie – leermodules gaan ontwikkelen gericht op generieke vaardigheden. Terberg Benschop maakt modules die specifiek voor dat bedrijf van belang zijn. De eerste generieke vaardigheid waar wij mee aan de slag zijn gegaan, is tekening lezen. Daar gaat namelijk ontzettend veel mis mee in het bedrijfsleven, ik schat tot miljarden euro’s schade per jaar. Denk maar aan die magazijnmeester die moet checken of hij de juiste onderdelen heeft gekregen, terwijl steeds meer onderdelen vaak miniem van elkaar afwijken. Of die lasser die steeds ingewikkeldere producten moet maken. De kans dat er bij het tekening lezen al iets fout gaat is heel groot.”

Aaibaar
“Inmiddels is de methode voor tekening lezen gereed. Deze bestaat uit achttien modules van twintig minuten. Deelnemers kunnen thuis aan de opgaven werken. Op het werk vindt per module nog eens twintig minuten terugkoppeling plaats, door iemand die het proces begeleidt. Vandaar dus die 2 x 20 minuten leren. Wie meedoet krijgt een werkboek en een practicumkoffer, met daarin onder andere acht plastic blokjes die allemaal net iets van elkaar verschillen, om zo via oefeningen ruimtelijk inzicht te stimuleren. Dat maakt de materie aaibaar. Afronding van elke kleine module levert een succesbeleving op. Wie helemaal klaar is krijgt een certificaat.”

Super enthousiast
“Veertien uitzendkrachten van De Werkunie zijn met tekening lezen aan de slag gegaan. Het merendeel daarvan is super enthousiast. Zij geven aan dat de geleerde kennis heel erg nuttig en goed bruikbaar is, en dat de methode hen daadwerkelijk helpt. Een deelnemer vertelde zelfs dat hij dankzij tekening lezen betere feedback kan geven aan tekenaars in zijn bedrijf, als in de productiefase blijkt dat iets net niet past. Kijk, daar doen we het voor. Binnenkort gaan we dan ook starten met twaalf nieuwe kandidaten.”

Uitbreiding
“De methode werkt, maar is nog niet klaar. Zo zitten de onderdelen plaatwerk en lassen nog niet in deze module verwerkt, en dat zou wel moeten. Stel bijvoorbeeld dat je van een stuk metaal een doosje moet vouwen. Daar komt tekening lezen en ruimtelijk inzicht bij kijken. Lassers op hun beurt werken met lasnaadsymbolen. Ook daarvoor moet je goed tekeningen kunnen lezen. Tegelijkertijd denken we al na over andere generieke onderwerpen waar we de methode voor kunnen gebruiken, zoals elektrotechniek. Daar is een enorme behoefte aan.”

Breed inzetbaar
“Wij denken dat de 2 x 20 minuten methode breed inzetbaar is binnen het technisch mkb. Het is toepasbaar overal waar een scholingsbehoefte is en waar medewerkers dat niet vanzelfsprekend vinden. De opgeknipte lesstof neemt veel bezwaren bij medewerkers weg en maakt een leven lang leren een stuk aantrekkelijker en behapbaar. Want zeg nou zelf: iedereen kan toch altijd wel ergens twintig minuten vrijmaken?”