Zeg Urk en je denkt aan vis. Het overgrote deel van de Urker beroepsbevolking leeft dan ook van de visverwerkende industrie. Maar van een leercultuur in de bedrijven is weinig sprake: ‘hard werken en aanpakken’ is het motto. En dat terwijl de ontwikkelingen ook in deze sector bepaald niet stilstaan. André de Vries van I-C-U, vertelt hoe een MKB!deebijdrage daar verandering in kan brengen.

Waar zetten jullie de MKB!deebijdrage voor in?
“Kort gezegd? Een platform en een opleiding. We hebben wat vertraging opgelopen door Corona maar sinds dit jaar zijn we up & running. Het platform is in de lucht en de opleiding draait met twee cursussen: ‘Soft skills’ telt twintig deelnemers en ‘Leiding geven’ heeft er acht. De strategie rondom de communicatie van het platform vaststellen is de volgende stap.”

Met wie doen jullie dat?
“Met een kopgroep van bedrijven die hier de schouders onder wilde zetten. Tijdens het voorwerk voor een andere subsidie-aanvraag hebben we een plan geschreven en dat aan alle leden van de Vereniging van Visgroothandelaren Urk (VVU) voorgelegd om hun interesse te peilen. We zeiden tegen ze: als we dit gaan uitvoeren willen we wel jullie commitment, dat betekent drie jaar lang een bijdrage inleggen van 1500 euro. Toen staken gelijk een stuk of twaalf hun vinger op. En op die groep hebben we ons ook echt gefocust en de rest van de leden met rust gelaten. Want koste wat het kost iedereen erbij betrekken vertraagt alleen maar. Enkele ondernemers gaven aan dan ook te willen meepraten, meedenken en meedoen. Die hebben we in een werkgroep gezet en als klankbord gebruikt.”

Slimme manier om zo’n project van de grond te krijgen!
“Ja en de gemeente draagt er ook nog aan bij, dus voor de borging in de toekomst is het mooi dat we nu jaarlijks zo’n 30.000 euro beschikbaar hebben. Dat was vooraf ook ons doel: eerst met een kopgroep het project in de steigers zetten en dan kijken of de olievlek zich verder uitbreidt. En het heeft er alle schijn van dat het die kant op gaat.”

En zie je al winst?
“Dat een krappe dertig man in een opleiding zitten. Die waren er anders niet aan begonnen dus voor de ondernemers is dat echt wel winst.”

Jullie werken samen met ROC Friese Poort, waarom?
“Daar hebben we een nauwe band mee, ze zijn zeer betrokken bij de visindustrie. De bedrijfstak van Friese Poort heeft het cursusaanbod op ons verzoek helemaal afgestemd op de behoefte van de studenten en de bedrijven. Uiteraard hebben we vooraf goed overlegd: wat is dit voor lespakket, waar komt het vandaan? De leraren hebben erbij gezeten. En nu moet in de praktijk blijken of het ook zo aankomt. Dat monitoren we.”

Als je nu naar het proces kijkt wat is dan het belangrijkste leermoment geweest?
“De afstemming met het onderwijs kostte meer tijd dan gedacht. Dat had voor een deel met de wisseling van de wacht te maken met de vestigingsmanager, maar ook wel met wennen aan elkaars cultuur. Het kost tijd om de neuzen tussen onderwijs en bedrijfsleven dezelfde kant op te krijgen. Dat heb ik in de afgelopen jaren wel geleerd, dat er over en weer dan wel wat geduld moet zijn.”

Stel dat je dit project nog een keer zou doen, wat zou je dan nu anders doen?
“Ik denk dat ik dan de planning en structuur wat strakker zou trekken. Ik merk dat ze daar bij het onderwijs in vergelijking tot het bedrijfsleven meer behoefte aan hebben. Friese Poort is een schakel binnen een groter opleidingsinstituut, die moeten intern natuurlijk ook weer verantwoording afleggen. Dat was voor mij een leerpunt.”

En wat is er voor nodig om dit project tot een succes te maken?
“Continuïteit natuurlijk. Er moet natuurlijk wel voortdurend content ontwikkeld worden, aanwas van nieuwe bedrijven bijkomen en we willen meer opleidingen starten. Dat hebben we met de inleg van die 1.500 euro proberen te borgen. En we verwachten dat het op deze manier wel gaat lukken want de vaart zit er lekker in: we hebben een mooi, professioneel platform en twee opleidingen die draaien. Nu we resultaat hebben bellen bedrijven ons met de vraag of ze ook kunnen meedoen, dus de bal rolt.”

Stel iemand anders gaat zo’n project opstarten, heb je daar een tip voor?
“Een praktische, namelijk dat je een realistische planning moet opstellen waarin je rekening houdt met tegenslagen. Bij ons hielp Corona niet mee, het was een moeilijke tijd voor de visindustrie. Het vergde een hoop tijd en energie voor we alle partijen weer in de meewerkstand hadden.

Wat nog een punt is: het succes van dit project is deels afhankelijk van de kwaliteit van de leerkracht. Als zo meteen de helft van die dertig cursisten zegt: ‘Pff, dit was m’n eerste en gelijk m’n laatste cursus’, dan is het hier op Urk klaar. We hebben er daarom vooraf veel tijd in gestoken en daar ook met onze loopbaanadviseur afspraken over gemaakt dat hij één of twee keer een les bijwoont om te proeven en waar nodig tips & tricks te geven. Hij zit er bovenop dus dat komt wel goed.”

Het vergt veel aandacht maar dan staat het wel, dat is waardevol
“Ja en ik moet zeggen, die kopgroep is solide gebleven, het commitment bleef overeind ondanks dat het op een gegeven moment wat trager ging. Misschien scheelt het dat we al een tijdje bezig waren voor we subsidie aanvroegen. Dat is nog wel even goed om te vermelden: die MKB!dee-subsidie zorgde ervoor dat we konden vliegen want het was een substantiële bijdrage. En dat heeft z’n succes wel bewezen. Al met al zijn we heel tevreden.”

Timeff, ontwikkelt al tien jaar software voor de zorg en richt zich daarbij voornamelijk op zelfstandige behandelcentra. Behalve dat ook daar kennis snel verandert en zowel technische als digitale ontwikkelingen elkaar snel opvolgen, kampt de sector daarnaast met administratieve wet- en regelgeving. Wat kan een MKB!deebijdrage in zo’n geval betekenen? We vragen het aan Massimo Rizzo, oprichter van Timeff en projectleider van MKB!dee EMMA TV.

Massimo, vertel: waarom een MKB!dee?
“We leveren een Elektronisch Patiënten Dossier (EPD) in de breedste zin van het woord. Eigenlijk een ZIS – een Zorg Informatie Systeem maar dan voor 24 specialismen als oogheelkunde, dermatologie, orthopedie, kindergeneeskunde, echt heel breed. En daar verandert veel, de kennis van vandaag is bij wijze van spreken morgen alweer verouderd. Up-to-date blijven is dus echt een issue. Alleen blijkt het lastig om een systeem voor medewerkers te ontwikkelen dat ze ook daadwerkelijk allemaal structureel blijven gebruiken. En dat komt omdat de meeste software top-down ontwikkeld wordt. Met onze MKB!deebijdrage wilden we daarom een kennisplatform ontwikkelen vanuit een bottom-up benadering.”

En lukt dat?
“Ja supergoed. We zijn begonnen met het verzamelen en inventariseren van kennis, zowel intern als bij klanten. Vervolgens hebben we door een externe partij laten onderzoeken hoe mensen zich informeren, hoe ze kennis opbouwen en hoe dat beklijft, maar ook hoe ze onderling informatie uitwisselen. Dat nam zo’n vier à vijf maanden in beslag en op basis daarvan hebben wij dit idee opgestart.”

Wat leveren jullie op?
“Een platform waarop we zoveel mogelijk relevante informatie toegankelijk maken. Het toeval wilde dat de overheid het programma VIPP – Versnellingsprogramma Informatie-uitwisseling Patiënt en Professional – lanceerde speciaal voor ziekenhuizen om informatie uit te wisselen. Eén van de onderdelen daarvan was de verplichting voor zorgorganisaties om zich te certificeren, om aan te tonen dat zij medewerkers hebben getraind in het informeren van patiënten over het gebruik van PGO’s (Persoonlijke Gezondheid Omgevingen). Wij hebben toen ons platform daarop aangepast, getest en alle medewerkers een training aangeboden. Dat is zo goed bevallen dat we besloten om iedereen in de zorg erbij te betrekken. Uiteindelijk zijn er straks vijftien tot twintigduizend medewerkers geregistreerd op ons platform. Actief, dus ingelogd, zijn het er acht à negenduizend.”

Zijn jullie bij een specifieke doelgroep begonnen?
“Nee. We werken met een Community of Practice. Iedere drie maanden organiseren we een bijeenkomst rondom een thema of een specifieke uitdaging. We nodigen alle vestigingsmanagers uit om te bespreken waar ze tegenaan lopen en vragen ze wat we kunnen verbeteren of hoe we ergens bij kunnen helpen. Het is een continu proces geworden want het project wordt eigenlijk steeds groter.”

Hoe zorg je ervoor dat iedereen dat platform ook echt gaat gebruiken?
“We maken het transparant. Klinieken leveren de medewerkers aan en zien wie heeft ingetekend en wie niet. Als een medewerker een training afrondt krijgt de kliniek daar ook een certificaat van.

En we hebben het platform ook echt leuk en luchtig gemaakt met hippe, Netflixachtige filmpjes. Veel van de stof, met name wet – en regelgeving, is saai. ‘Hoe maak je een DBC (Diagnose Behandel Combinatie) aan?’, ‘hoe maak je een recept?’, droge kost, maar wel belangrijk dat het beklijft. Daarom hebben we het allemaal gemoderniseerd en twee medewerkers werken fulltime aan contentbeheer.”

Waar ben je het meest blij mee in dit project?
“Naast de hoge werkdruk is er veel onduidelijk in de zorg, veel administratieve last. Door kennis te verzamelen en te ontsluiten hoop ik dat we anderen tijd kunnen besparen. Dat vind ik een prettige gedachte. We willen – maar zover zijn we nog niet – het platform ook echt ín het dossier inbedden. We gaan onder de MDR vallen, dat betekent dat we adviezen mogen geven. Dat we bijvoorbeeld de arts kunnen informeren over de nieuwste behandelmethoden. Door verbeterde nieuwe behandeltechnieken aan te bieden tijdens het consult heb je kans dat je de behandeltijd aanzienlijk verkort. Dat lijkt me fantastisch.”

Wat is nu terugkijkend je grootste leerpunt geweest?
“Er komt al met al meer bij kijken dan we dachten. We hebben echt overal onderzoek naar laten doen – ook naar het design, want als wij iets ontwikkelen bedenken we het vanuit techniek. Daarom hebben we ook een communicatiebureau in de arm genomen om ons te helpen met communiceren. En de vraag is nu, moeten wij die communicatie blijven doen en ons bedrijf die kant op ontwikkelen of moeten wij simpelweg de techniek onderhouden en andere mensen de content laten verzorgen? Op dat punt zijn we nu beland en dat hadden we zo snel niet verwacht.

En het tweede punt is dat we nu heel veel gebruiksbeheer krijgen; medewerkers komen en gaan, veranderen van functie, moeten getraind worden, hoe gaan we daar mee om? Dat zagen we ook niet aankomen.”

Wat zou je met de wijsheid van nu anders gedaan hebben?
“Dan had ik het plan groter aangevlogen en vervolgens in kleine behapbare stukjes opgeknipt. Ik was begonnen met het vormen van een team, had de juiste mensen bij elkaar gezocht en het project naast de reguliere werkzaamheden gepland, met een aparte divisie. Het opstarten was langzamer gegaan, maar de vliegwielwerking die we nu hebben was dan beter consistent geweest.”

Heb je nog een tip voor andere ondernemers die ook zoiets willen doen?
“O ja, heel veel. Maar ik geef deze: bedenk niet alleen de oplossing, maar denk ook na over de gevolgen. Stel dat het een succes is, wat ga je dan doen?”

Jaarlijks gooien we met z’n allen in Europa zo’n elf miljard kilo meubilair weg, daarvan wordt slechts tien procent gerecycled. De klimaat- en energietransitie is in de interieursector dan ook nog vrijwel onontgonnen terrein. Maar Marieke Kamphuis, The Substitute, ziet een omslag in de sector aankomen: “Dat betekent niet dat er niets meer kan of mag, maar het moet wel ánders!”

Waarom een MKB!dee-aanvraag?
Marieke Kamphuis: “In de interieurbranche ontbreekt het besef van duurzaamheid vooral onder de mkb-ondernemers. Bij grote bedrijven als IKEA snappen ze wat er speelt. Daar zijn ze aan het experimenteren met duurzame modellen omdat ze beseffen dat er nieuwe wetgeving aankomt die de huidige wijze van produceren aan banden legt. Maar ondernemers in het mkb hebben geen idee en missen vaak ook de mankracht en tijd om hier pro-actief mee aan de slag te gaan want ze hebben geen duurzaamheidsafdeling in huis. Daarom wilden wij – VME Nederland en The Substitute – met onze MKB!deebijdrage de kennis over duurzaamheid voor de branche ontsluiten en ze handvatten bieden.”

Duurzaamheid in de interieurbranche is dat geen paradox? Want is spullen kopen niet per definitie vervuilend?
“Ja dat is zo, en dat bespreken we natuurlijk ook. Er zijn al allerlei ontwikkelingen gaande die we meenemen, de tweedehandsmarkt bijvoorbeeld. Recommerce heet dat. De markt van het repareren of kopen van gebruikte meubels wordt echt groter dan nieuwe spullen aanschaffen. Nieuwe wetgeving draagt daaraan bij. Ondernemers die blijven inzetten op verkopen en ervoor kiezen om niet te experimenteren met de nieuwe businessmodellen verliezen straks de strijd. Je ziet het al aan het gedrag van de consument, die kijkt steeds meer naar wat er al is. Terecht want er zijn zoveel mooie tweedehands meubels.”

Wat hebben jullie bedacht?
“Een lesprogramma voor mkb-bedrijven in de interieurbranche dat ze helpt te verduurzamen. We gebruiken daarvoor een Learning Management System tool waarin je online opleidingsprogramma’s kunt ontwikkelen. We hebben verschillende modules. Module 1 behandelt de why, waarom die duurzaamheidstransitie zo belangrijk is en wat er in de wereld speelt: klimaat en wetgeving. Module 2 gaat over de impact die je maakt, van arbeidsomstandigheden tot CO2-uitstoot en hoe je erachter komt wat er in jouw keten gebeurt.

De opleiding richt zich op alle medewerkers binnen het bedrijf van de ontwerpers tot de mensen op de winkelvloer. In de pilot met VME starten we met het trainen van de inkopers omdat zij bepalen wat er wordt ingekocht. Uiteindelijk zit daar de meeste impact, in dat wat je maakt. De inkopers volgen samen met de directie en de marketeer de meest uitgebreide versie van het programma.”

Wat hoop je dat het project je uiteindelijk oplevert?
“Toch vooral dat het impact maakt, dat echt alle mkb-bedrijven binnen de interieurbranche de opleiding afnemen. Daarnaast hebben we contact met interieuropleidingen, want ook die worstelen met dit vraagstuk. We denken er ook al over na om de inhoud zo aan te passen dat het ook geschikt is voor studenten. Door kennis toegankelijk te maken kan uiteindelijk iedereen in de sector de duurzaamheidstransitie makkelijk doorlopen.”

En wat is ervoor nodig om dit tot een succes te maken?
“Bekendheid, ieder podium is welkom. En als onze opleiding in aanmerking komt voor het STAP-budget is dat een enorme aanwinst. Dat maakt het een stuk laagdrempeliger om mee te doen.”

Welke les heb je geleerd?
“Hoeveel tijd het kost om kennis in een lesprogramma te krijgen. Daar hebben we ons echt op verkeken. De inhoud kostte de meeste tijd, niet de vorm want die is minder spannend of vernieuwend. Maar die inhoud op een leuke manier vertalen naar opdrachten en lesmodules waar mensen ook echt iets van leren en zin krijgen om hiermee aan de slag te gaan, dat is heel arbeidsintensief.”

Heb je tips voor andere ondernemers?
“Als je in de interieurbranche zit is mijn ultieme tip: houd The Substitute in de gaten! Want wij houden je op de hoogte van de laatste ontwikkelingen op het gebied van duurzaamheid. En vergeet niet, beginnen met duurzaamheid is een pad dat je inslaat. Je hoeft het niet allemaal in een keer perfect te doen, je moet gewoon beginnen. En leren, experimenteren en van daaruit weer nieuwe dingen oppakken. Meer is het niet.”

Copyright foto: Tessa Posthuma de Boer

Van bananen tot vaccinaties: bijna geen enkel product bereikt zijn eindbestemming zonder koeltechniek. Toch is de branche relatief onbekend en zijn er nauwelijks praktijkgerichte opleidingen te vinden. Met als gevolg dat bedrijven zich in steeds meer bochten moeten wringen om personeel te vinden en te houden. Dan leiden we ze zelf maar op, besloot Adriaan van Beek, algemeen directeur van De Laat Koudetechniek.

Met hulp van een MKB!dee-bijdrage werkte hij samen met opleidingscentrum GOo en bedrijfsbureau Jack & Puck aan een opleidingsplan. “Het resultaat is de ‘De Laat Academy, een innovatieve koeltechnische opleiding voor zij-instromers en doorstromers die ervoor moet zorgen dat we in september met de eerste lichting deelnemers van start gaan.” De opleidingsmethode is ook interessant voor andere bedrijven meent hij.

Want het moet nog maar eens gezegd, het tekort aan arbeidskrachten is echt nijpend. Jaarlijks stroomt meer personeel de branche uit dan in: gemiddeld 500 uitstromers tegenover 250 instromers. Veel van die uitstromers gaan met pensioen, want 20 procent van alle medewerkers is boven de 54 jaar. Maar ook nieuwkomers vertrekken: ruim eenderde is na een jaar alweer weg. Onderzoek laat zien dat dit vooral komt doordat er niet echt een leercultuur is. Medewerkers hebben weinig doorgroeimogelijkheden en leidinggevenden stimuleren ontwikkeling onvoldoende.

Van Beek: “Met de De Laat Academy laten we niet alleen nieuwkomers of geïnteresseerden op een innovatieve manier ervaren wat werken in de koeltechniek inhoudt. We maken ook een start aan het bouwen aan een leercultuur binnen ons bedrijf. Ik zie het als een puzzelstukje van een groter opleidingsplan.”
Puck van Roij: “Het voordeel van de VR-brillen is dat het voelt of je met beide benen in de praktijk staat. De filmpjes die in het lesmateriaal zijn verwerkt zijn opgenomen bij klanten, zo zie je gelijk op welke plekken je straks aan het werk bent en met welke uitdagingen je te maken krijgt.”

Berry Zumbrink, opleidingscentrum GOo: “De VR-brillen zijn bovendien interactief. Door om je heen te kijken zie je niet alleen de ruimte, je krijgt ook vragen die je moet beantwoorden om verder te kunnen in de module. Met je ogen stuur je de cursor naar het antwoord dat je wilt geven. Augmented Reality-brillen maken begeleiding op afstand mogelijk, een leermeester kan meekijken en uitleg geven. Zo kan iemand stap voor stap nieuwe vaardigheden aanleren, terwijl de begeleiding beperkt kan blijven.”

De Academy bestaat uit e-lerningmodules met theorie, VR-modules waarin je leert hoe het is om als monteur aan het werk te zijn bij een klant en praktijklessen. Deze week start de pilot, waarin medewerkers van De Laat Koudetechniek de modules testen en finetunen.